Türkiye’de kaçak göçmenler için uygulanan idari işlemler; yakalama, kimlik tespiti, idari gözetim altına alma, geri gönderme merkezi yerleştirme ve sınır dışı etme gibi aşamalardan oluşur.
Türkiye, coğrafi konumu itibarıyla göç yollarının kesişim noktasında yer almakta ve bu nedenle düzensiz (kaçak) göç hareketliliğinden doğrudan etkilenmektedir. Ülkeye yasa dışı yollardan giren, yasal süresi dolmasına rağmen ülkede kalmaya devam eden veya herhangi bir oturum iznine sahip olmayan yabancılar, “kaçak göçmen” statüsünde değerlendirilir. Bu tür durumlarda devlet, göç yönetimini sağlamak adına bir dizi idari işlem uygular. Bu yazıda, Türkiye’de kaçak göçmenlere yönelik yürütülen idari işlemler ve bu işlemlerde rol alan kurumlar detaylı şekilde ele alınacaktır.
Kaçak göçmenlerin tespiti genellikle emniyet birimleri tarafından yapılır. Polis, jandarma ya da sınır güvenlik ekipleri, şüpheli görülen kişileri durdurarak kimlik kontrolü yapar. Üzerinde geçerli bir ikamet belgesi, vize veya yasal giriş kaydı bulunmayan kişiler, kaçak statüsünde değerlendirilir. Bu kişiler, daha sonra ilgili Göç İdaresi müdürlüklerine sevk edilir. Özellikle İstanbul’da yoğun şekilde çalışan Arnavutköy Göç İdaresi, ilk idari işlemlerin başlatıldığı merkezlerden biridir.
Kaçak göçmenler, kimlik tespiti ve ilk kayıt işlemlerinin ardından geri gönderme merkezlerine yönlendirilir. Bu merkezler, yabancıların sınır dışı edilme işlemleri tamamlanana kadar tutulduğu resmi kurumlardır. İstanbul’da bulunan Arnavutköy Geri Gönderme Merkezi, bu tür işlemlerin yoğunlukla yürütüldüğü yerlerden biridir. Merkeze getirilen göçmenler, burada detaylı sağlık kontrollerinden geçirilir ve temel ihtiyaçları karşılanır.
Ayrıca merkezde, göçmenlerin durumuna göre ülkesine gönderilmeden önce uluslararası koruma başvurusu yapma hakkı olup olmadığı da değerlendirilir. Bazı durumlarda, kişilerin geri gönderilmesi uluslararası hukuk ya da insan hakları gerekçeleriyle mümkün olmayabilir. Bu nedenle idari işlemler her birey için ayrı değerlendirilir.
İstanbul’un başka bir bölgesi olan Tuzla’da da benzer bir idari yapı mevcuttur. Tuzla Göç İdaresi, kaçak göçmenlerle ilgili süreçleri yürüten önemli bir merkezdir. Burada yapılan işlemler arasında, kişi hakkında deport kararı verilmesi, sınır dışı edilme sürecinin başlatılması ve gerekli evrakların hazırlanması gibi işlemler yer alır. Özellikle idari gözetim kararları, kişinin ne kadar süreyle geri gönderme merkezinde kalacağını belirler.
Tuzla bölgesindeki göçmenlerin yerleştirildiği Tuzla Geri Gönderme Merkezi, hukuki süreci devam eden veya sınır dışı edilme işlemi kısa sürede tamamlanamayacak olan kişiler için geçici barınma yeridir. Bu merkezlerde kalan kişiler, aynı zamanda itiraz haklarına sahiptir ve bu haklar kendilerine yazılı ya da sözlü olarak bildirilir.
Türkiye'de kaçak göçmen statüsündeki kişiler, belirli yasal haklara sahiptir. Özellikle deport (sınır dışı edilme) kararlarına karşı idari mahkemelere başvurarak itiraz etme hakkı vardır. Bu süreçte kişilere, avukat tutma, tercüman talep etme ve uluslararası koruma başvurusunda bulunma gibi haklar tanınır. Bu haklar doğrultusunda, idari işlemler şeffaf ve denetlenebilir şekilde yürütülmelidir.
İtiraz süresi genellikle 7 gündür ve bu süre içinde yapılan başvurular, sınır dışı işlemlerini durdurabilir. Ayrıca ilgili göç idareleri ve geri gönderme merkezleri, kişilerin itirazlarını kabul etmek ve değerlendirmekle yükümlüdür.
Türkiye’de kaçak göçmenler için uygulanan idari işlemler; yakalama, kimlik tespiti, idari gözetim altına alma, geri gönderme merkezi yerleştirme ve sınır dışı etme gibi aşamalardan oluşur. Bu sürecin yönetimi, Arnavutköy Göç İdaresi, Tuzla Göç İdaresi, Arnavutköy Geri Gönderme Merkezi ve Tuzla Geri Gönderme Merkezi gibi kurumlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Her bir vaka bireysel olarak değerlendirilmekte ve kişilere haklarını kullanma imkânı tanınmaktadır. Bu nedenle kaçak göçmenlerin bu süreci doğru bilgilendirme ve gerektiğinde hukuki destekle takip etmeleri büyük önem taşır.